Oto czym zajmował się w kosmosie Sławosz Uznański. Wyniki mogą zrewolucjonizować medycynę

• Dobrze dbasz o zdrowie? Odpowiesz na te pytania i poznaj swój Indeks Zdrowia!
• Więcej takich historii znajdziesz na stronie głównej Onetu

W ramach misji Ax-4 zaplanowano około 60 eksperymentów i projektów badawczych, przygotowanych przez zespoły z 31 krajów, w tym z Polski. Oznacza to największą liczbę badań naukowych, jaka kiedykolwiek została przeprowadzona podczas misji Axiom Space na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Dr Sławosz Uznański-Wiśniewski wziął udział w 13 z nich — jego prace badawcze dotyczyły m.in. psychiki, odporności, mikrobiomu, neurotechnologii i stabilności leków. Poniżej zestawiamy te z jego prac, które mogą znacząco zmienić oblicze medycyny.

AstroMentalHealth – emocje w stanie nieważkości

Był to pierwszy polski eksperyment psychologiczny prowadzony w kosmosie. Dr Uznański regularnie nagrywał wideodzienniki i wypełniał kwestionariusze psychologiczne, badając wpływ izolacji, stresu i technologicznego środowiska ISS na swoje samopoczucie. W tym czasie analogiczne badania prowadzone były na Ziemi, w ośrodku w Pile.

Wyniki mogą pomóc podczas selekcji i szkoleń nowych astronautów, być może staną się kluczowe przy przygotowywaniu długich misji (jak np. loty załogowe na Marsa). Mogą też okazać się przydatne podczas leczenia osób w izolacji – od pacjentów szpitalnych po pracowników stacji polarnej.

NEUROFEEDBACK EEG (Lowering Stress Response During Isolation)

Eksperyment-projekt realizowany we współpracy z AWFiS Gdańsk polegał na testowaniu metody obniżania stresu i poprawy koncentracji poprzez świadome sterowanie aktywnością mózgu. Uznański korzystał z interfejsu EEG, by wpływać na swoje fale mózgowe.

Rezultaty prawdopodobnie znajdą zastosowanie w terapii PTSD czy zaburzeń lękowych – zarówno na Ziemi, jak i w kosmosie, niewykluczone, że przyniosą zmiany w terapii ADHD.

Human Gut Microbiota

Badanie mikrobiomu jelitowego w warunkach mikrograwitacji polegało na pobieraniu próbek pobierane przed, w trakcie i po misji, by ocenić, jak zmienia się flora bakteryjna człowieka w kosmosie.

Mikrobiom wpływa na odporność, nastrój i metabolizm. Zrozumienie jego zmian następujących w czasie może pomóc nie tylko w przygotowaniu diety dla astronautów, ale też w leczeniu schorzeń jelit.

Immune Multiomics – odporność pod mikroskopem

Eksperyment przygotowany z udziałem Wojskowej Akademii Technicznej badał wpływ mikrograwitacji na ekspresję genów i produkcję białek w komórkach odpornościowych. Wyniki zbliżą naukowców do opracowania nowych terapii dla osób z osłabionym układem odpornościowym – np. pacjentów onkologicznych czy seniorów.

Stability of Drugs – leki "odporne na kosmos"

Zadaniem polskiego astronauty było testowanie polimerowych systemów uwalniania leków w warunkach mikrograwitacji. Celem badania było sprawdzenie, czy leki zachowują stabilność i skuteczność także poza Ziemią.

Dzięki obserwacjom być może uda się stworzyć nową generację leków o przedłużonym działaniu, odpornych na ekstremalne warunki – przydatnych w medycynie ratunkowej i onkologii.

Yeast TardigradeGene – biofabryki przyszłości

Na orbicie znalazły się drożdże zmodyfikowane genami niesporczaków. Dr Uznański sprawdził ich odporność na promieniowanie i mikrograwitację, co być może będzie krokiem w stronę tworzenia biofabryk — nie tylko żywności czy paliwa, ale też leków – zarówno w kosmosie, jak i w trudnych warunkach na Ziemi.

Medycyna i nauka przyszłości

Misja IGNIS dowodzi, że przestrzeń kosmiczna to nie tylko miejsce dla technologii, ale także laboratorium dla medycyny przyszłości. Eksperymenty Uznańskiego (od biotechnologii po nowe technologie informacyjne) mogą pomóc w leczeniu chorób, poprawie zdrowia psychicznego i przygotowaniu astronautów do znacznie dłuższych i bardziej odległych misji. Warto dodać, że astronauta podczas misji zajmował się też działaniami edukacyjnymi skierowanymi do uczniów polskich szkół (eksperymenty, warsztaty, sesje pytań i odpowiedzi), łącząc się z nimi na żywo.