Te programy przyciągały naszych dziadków przed telewizory. Hity PRL

Lata emisji: 1957-1978 "Eureka" to jeden z najstarszych polskich programów telewizyjnych o charakterze edukacyjnym i popularno-naukowym. Jego pierwsza emisja miała miejsce 4 września 1957 r.. Ta innowacyjna produkcja, tworzona była całkowicie na żywo przez Marię Korotyńską i Ignacego Waniewicza. W skład zespołu dziennikarskiego programu weszli: Andrzej Mosz, Rafał Skibiński, Zbigniew Zdanowicz, Teodor Zubowicz. Do zespołu dołączył również Andrzej Kurek, a w późniejszym okresie Marek Siudym. Ostatnia dwójka była w późniejszym czasie fundamentem programu “Sonda”. Format programu polegał na przygotowaniu kilkuminutowych prezentacji na zadane tematy. Redaktorzy opracowywali zagadnienia, a następnie prezentowali je na żywo w studiu. Każdy temat był wzbogacony o odpowiednie materiały ilustracyjne, takie jak filmy, plansze, zdjęcia, eksponaty czy wykresy.

Lata emisji: 1957-1973 "Miś z okienka" zadebiutował w Telewizji Polskiej 23 czerwca 1957 r., stając się pierwszą dobranocką w historii. Program od początku kierowany był do dzieci w wieku wczesnoszkolnym i miał na celu edukację, a także promowanie czytania książek. Był wzorowany na popularnej angielskiej audycji "Whirligig", prowadzonej przez Humphreya Lestocq’a, który rozmawiał z kukiełką, Mr. Turnipem (Panem Rzepą). Początkowo "Miś z okienku" był prowadzony przez Bronisława Pawlika, a następnie przez Stanisława Wyszyńskiego. Główny bohater, tytułowy miś, omawiał z prowadzącym poważne tematy zaczerpnięte z książek. Głosu misiowi użyczyły Danuta Przesmycka oraz Ewa Florczak.

Lata emisji: 1957-1989 “Dziennik Telewizyjny” był głównym programem informacyjnym TVP, który w listopadzie 1989 r. został zastąpiony “Wiadomościami”. “Dziennik Telewizyjny”, chociaż najbardziej kojarzony z czasami PRL, nie był jednak pierwszym serwisem informacyjnym w Polsce. Przed 1957 r. skromna garstka widzów telewizji w Polsce mogła wszak oglądać m.in. “Wiadomości dnia”. Pierwsze wydanie serwisu poprowadził Jerzy Tepli. W tamtym czasie kolejne wydania transmitowane były raz dziennie o godz. 19.30. 1 czerwca 1963 r. nastąpiła zmiana w godzinie nadawania z 19.30 na 20.00, ale niecałe dwa lata później powrócono do pierwotnej koncepcji, która utrzymałą się do dziś.

Lata emisji: 1959-1983 “Zrób to sam” to program telewizyjny o tematyce DIY (czyli dosłownie “zrób to sam”), nadawany w Telewizji Polskiej przez 24 lata. W tym czasie wyemitowano 505 odcinków, których prowadzącym był Adam Słodowy. Program był częścią czwartkowego Ekranu z bratkiem, a potem niedzielnego Teleranka. Autor prezentował w nim osobiście, jak z ogólnie dostępnych rzeczy, takich jak kawałek sklejki, stary wkład do długopisu, blacha z puszki, szprycha rowerowa itp., robić przedmioty użytkowe i zabawki. Tematyką pierwszego odcinka „Zrób to sam" była budowa karmnika dla ptaków.

Lata nadawania: 1956-1981 “Tele-echo” to pierwszy polski talk-show. Prowadzącą program przez większość czasu była Irena Dziedzic, a formuła programu przewidywała rozmowy z zaproszonymi gośćmi. Tematami było najczęściej ich życie prywatne i zawodowe. W ciągu 25 lat Irena Dziedzic zdołała w swoim programie przepytać ok. 12 tys. osób. Poza Ireną Dziedzic, która najmocniej wbiła się w pamięć widzów, “Tele-echo” prowadzili także przez krótki czas Alina Janowska i Edward Dziewoński, a także Alicja Widymska. W swojej autobiografii Irena Dziedzic podkreślała jednak, że program prowadziła “od samego początku”, co znacząco pokazywało, jak bardzo chciała być zapamiętana, jako twórczyni pierwszego polskiego talk-show mimo, że dołączyła do niego dopiero pół roku od powstania.

Lata nadawania: 1958-1966 Kabaret Starszych Panów to duet kabaretowy Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego, a jednocześnie i nazwa nadawanego w Telewizji Polskiej od 1958 do 1966 r. programu rozrywkowego, w którym duet ten występował, wraz z wieloma znamienitymi gośćmi. Wśród nich wymienić można m.in. Kalinę Jędrusik, Bohdana Łazuka, Irenę Kwiatkowską czy Barbarę Krafftównę. Ciekawostką dla wielu może być fakt, że program realizowany był na żywo. Jedynie podczas wykonywania piosenek, na dźwięk ze studia nakładany był playback z przygotowanymi wcześniej utworami, do których śpiewali wykonawcy. Znaczna część odcinków została zarchiwizowana i wydana później na taśmach VHS, a także płytach DVD.

Lata emisji: 1968-1988 "Zwierzyniec" to popularny program przyrodniczy dla dzieci i młodzieży, emitowany w paśmie popołudniowym w poniedziałki od 16:30. Za sterami "Zwierzyńca" stał Michał Sumiński – myśliwy i miłośnik zwierząt. Sumiński, jako gospodarz programu, wprowadzał młodych widzów w fascynujący świat przyrody, opowiadając o zwierzętach i pokazując filmy przyrodnicze. Elementem charakterystycznym dla "Zwierzyńca" były gawędy Pana Michała, opowieści o zwierzętach autorstwa Marii Sołtyńskiej, a także filmy przyrodnicze. Na zakończenie każdego odcinka wyświetlano kreskówki znanej wytwórni Hanna-Barbera, w tym takie tytuły jak "Pies Huckleberry", "Pixie, Dixie i Pan Jinks", "Miś Yogi", "Goryl Magilla" i "Wally Gator".

Lata nadawania: 1969-1988 “Klub sześciu kontynentów” to nadawany co niedzielę przez niemal 20 lat program podróżniczy, prowadzony przez Ryszarda Badowskiego. W programie tym zaproszeni goście – najczęściej podróżnicy i dziennikarze publicyści – opowiadali o swoich wyprawach do różnych zakątków świata.

Lata emisji: 1971-2002 "Z kamerą wśród zwierząt" to kultowy polski program przyrodniczy, który był emitowany na antenie TVP1. Jego twórcami byli Antoni i Hanna Gucwińscy, małżeństwo pracujące w Ogrodzie Zoologicznym we Wrocławiu. Program skupiał się na obserwacji i opisywaniu życia oraz zachowań zwierząt. Zdjęcia do programu były kręcone na terenie wrocławskiego ogrodu zoologicznego. Nieodłącznym elementem programu stał się charakterystyczny utwór muzyczny o tytule "The Pelican Dance" w wykonaniu zespołu The Baronet, który towarzyszył czołówce i napisom końcowym.

Lata emisji: 1972-2009, 2016-obecnie "Teleranek" to telewizyjny program dla dzieci i młodzieży i jednocześnie jedna z najbardziej rozpoznawalnych nazw w polskiej telewizji. Program ten, nadawany od września 1972 do grudnia 2009 r., a następnie wznowiony w marcu 2016 roku, był nieodłącznym elementem dzieciństwa wielu pokoleń Polaków. Od samego początku, symbolem "Teleranka" był kogut, zaprojektowany przez Joannę Zacharzewską. Pierwotnie czarno-biały, a od 1974 r. prezentowany w kolorowej czołówce, przygotowanej przez Studio Miniatur Filmowych w Warszawie. Twórcami programu byli Maciej Zimiński oraz Joanna Koenig, a wśród prowadzących znalazł się m.in. Tadeusz Broś. W "Teleranku" występowały również dzieci, w tym m.in. Joanna Jabłczyńska i Marcin Dobrowolski. Początkowo "Teleranek" był emitowany w niedziele o godz. 9.00. W kolejnych latach, godzina emisji była modyfikowana. 13 grudnia 1981 r., w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, zaprzestano nadawania "Teleranka". Dla dzieci z tamtego okresu, brak tego właśnie programu stał się synonimem stanu wojennego. Od jesieni 2000 r., "Teleranek" stał się 30-min. magazynem, a w grudniu 2009 r., program został zlikwidowany z powodu problemów finansowych TVP. Po ponad 6-letniej przerwie, "Teleranek" wrócił na antenę 6 marca 2016 r., emitowany przez TVP1 i TVP ABC. Od września 2016 roku, "Teleranek" jest emitowany wyłącznie na kanale TVP ABC.

Lata emisji: 1976-1978 "Pora na Telesfora" to kultowy program dla dzieci, emitowany w latach 70. XX wieku na antenie TVP1. Początkowo prowadzony przez Macieja Damięckiego, a później przez Zygmunta Kęstowicza, program ten odznaczał się dużą dawką dziecięcego humoru i bogatą oprawą muzyczną. Telesfor i Teodor, smoki-pacynki, były głównymi bohaterami tego 35-minutowego programu emitowanego w piątki o godzinie 16:40. Telesforowi głosu użyczał Hubert Antoszewski, a Teodorowi – Stefan Pułtorak. Program zdobył popularność dzięki beztroskim, dziecięcym piosenkom, które jednak wyróżniały się treściami wychowawczo-edukacyjnymi. Jedną z nich była często śpiewana piosenka "Cztery zielone słonie" autorstwa Lucjana Mariana Kaszyckiego i Anny Świrszczyńskiej.

Lata emisji: 1977-1984 "Kurtyna w górę" to nieoficjalny tytuł cyklu telewizyjnych programów rozrywkowych, które Olga Lipińska kontynuowała po zakończeniu "Właśnie leci kabarecik". W rzeczywistości program nosił oficjalną nazwę "Kabaret Olgi Lipińskiej", ale z czasem przylgnął do niego popularny tytuł "Kurtyna w górę". Akcja programu rozgrywała się w małym teatrzyku rewiowym, obejmującym scenę, kulisy i gabinet dyrekcji. Postacie stale próbowały doprowadzić do powstania spektaklu, ale nigdy się to nie udawało. W tle tej komediowej sytuacji kryła się aluzja do realiów życia w Polsce przełomu lat 70. i 80. XX wieku.

Lata emisji: 1978-1990 "Piątek z Pankracym" to program telewizyjny dla dzieci, który był emitowany w piątki, około godz. 16.40, na antenie programu pierwszego Telewizji Polskiej. Prowadzącym programy był początkowo Zygmunt Kęstowicz, a później zastępowali go Tadeusz Chudecki i jako ostatni Artur Barciś. Scenariusze pisał Maciej Zimiński. Tytułowy Pankracy był lalką imitującą psa, animowaną przez Huberta Antoszewskiego. Program zastąpił w ramówce TVP popularną wcześniej "Porę na Telesfora". Ciekawostką jest fakt, że 1 czerwca 2022 r. nakładem Kameleon Records ukazało się dwupłytowe wydawnictwo z piosenkami z programu telewizyjnego "Piątek z Pankracym".

Lata nadawania: 1977-1989 “Sonda” to jeden z kilku programów popularnonaukowych czasów PRL. Parą prowadzących “Sondę” byli Zdzisław Kamiński i Andrzeja Kurek, a wspomagali ich w różnych latach także Marek Siudym oraz Tomasz Pyć. Każdy z odcinków programu stanowił dyskusję na jeden z naukowych lub technicznych tematów, a dwójka prowadzących zawsze dzieliła się rolami na sceptyka i entuzjastę. W wyniku tego zabiegu, widz dostawał kompletny pogląd na dane zagadnienie i sam mógł rozstrzygnąć, jak je oceniać. Decyzja o zakończeniu emisji programu związana była z tragicznych wypadkiem samochodowym, w wyniku którego zginęli obaj prowadzący. Po ich śmierci wyemitowano jedynie cztery nagrane wcześniej odcinki.

Lata nadawania: 1978-1996 “Telewizyjny Koncert Życzeń” był wyjątkowym formatem telewizyjnym, który angażował widzów. Ci wysyłali bowiem do redakcji programu listy z życzeniami dla swoich bliskich, które odczytywane były w studio programu. Do każdego takiego listu i życzeń, dołączana była piosenka, która po odczytaniu wiadomości puszczana była w programie.

Lata emisji: 1982-2007 "5-10-15" to program telewizyjny dla dzieci i młodzieży, który był emitowany w soboty na antenie TVP2 oraz TVP1. Program prowadzili znani prezenterzy, takie jak Mateusz Ptaszyński, Karolina Poznakowska, Sandra Walter, Marcin Tyszka, Piotr Kraśko, Małgorzata Halber, Justyna Pochanke i Krzysztof Ibisz. "5-10-15" skupiał się na najważniejszych sprawach dotyczących dzieci i młodzieży w wieku 5, 10 i 15 lat. Program istniał do 2007 r., kiedy to dyrektor TVP1, Małgorzata Raczyńska-Weinsberg, zdecydowała o zamknięciu serii z powodu niskiej oglądalności. W 2006 r., "Studio 5-10-15" oglądało 1 mln 240 tys. widzów, a w 2007 było to już 780 tys. widzów.

Lata emisji: 1985-2000 "Laboratorium" zadebiutowało na ekranach TVP1 3 września 1985 r. Jego główną cechą było skupienie na osiągnięciach polskiej nauki, co widać było już w pierwszym odcinku, w którym dr inż. Tadeusz Wierzchoń prezentował technologię azotowania jonowego. Program "Laboratorium" przez lata prezentował najciekawsze osiągnięcia głównie polskich naukowców i inżynierów. Zawsze stawiał też na prezentowanie nauki w praktyce. W kolejnych odcinkach widzieliśmy więc materiały realizowane z kopalń, statków, radioteleskopu, a nawet ukazujące największe urządzenia badawcze na świecie.

Lata emisji: 1986-1997 "Kwant" to popularnonaukowy program telewizyjny, który zadebiutował na antenie Telewizji Polskiej 8 września 1986 r. Jego prowadzącym był Roman Kanciruk, wspierany przez grupę młodych entuzjastów nauki. Format programu składał się z kilku mniejszych bloków, każdy z nich skupiał się na innym temacie. Omawiano w nich różne osiągnięcia naukowo-techniczne, ciekawostki przyrodnicze i wiele innych. Charakterystycznym elementem programu była jego czołówka, której elementem był utwór "Equinoxe 5" autorstwa Jean Michel Jarre'a. Pierwotnie "Kwant" trwał około 40-50 min, z czasem jednak czas emisji skrócono do 20 minut.

Lata nadawania: 1987-1990 Chociaż “Przybysze z Matplanety” nie był programem, który w Telewizji Polskiej zagościł na długo, wszak wyemitowano zaledwie 10 odcinków na przełomie trzech lat, to do naszej świadomości wbił się mocno. Na pewno po części jest to sprawą charakterystycznej czołówki, w której usłyszeć możemy wokal Andrzeja Zauchy. “Przybysze z Matplanety” był programem edukacyjnym, w którym widzowie – target stanowili głównie uczniowie klas VII–VIII szkoły podstawowej oraz klas I–IV liceum – mieli poznawać tajniki matematyki. Bohaterami programu byli dwaj kosmici – nieśmiały i fajtłapowaty Pi oraz starszy, odważniejszy i zawsze znajdujący rozwiązania Sigma. Warto zaznaczyć, że towarzyszącemu im komputerowi, z którym rozmawiali w każdym odcinku, głosu użyczał Jarosław Boberek.